قبل از شناخت اندازه نماهای سینمایی باید بدونیم که نما، شات (Shot) یا پلان کوچک ترین قسمت فیلم هست. به تصویری گفته میشه که از بکار افتادن دوربین (Record)، تا متوقف شدن اون (Stop) ثبت میشه. علت اینکه به نما، شات هم میگن به روزهای اولیه فیلمسازی با دوربین های هندلی دستی (Hand-cranked Camera) برمیگیرده. این دوربین ها مثل مسلسل های هندلیِ اون زمان عمل میکردن که با چرخوندن دستگیره یا هندل، شلیک میکرد. بخاطر همین به عمل فیلمبرداری shooting یعنی شلیک و به هر نما shot یعنی گلوله میگن.

انواع نما

قبل از توضیح مورد به مورد اندازه نماهای سینمایی باید بدونیم که ما در کل ۲ نوع نما داریم ؛

نمای مادر (Master Shot)

فضای عمومی صحنه رو شامل میشه مثل فضای کوچه یا اتاق و یا فضای کلی یک موزه.

نمای خاص (Specific Shot)

نمای خاص قسمتی از کوچه مثل تابلوی کوچه، یک کتاب خاص در قفسه کتاب و یا مجسمه خاصی داخل موزه.

انواع اندازه نما

اکستریم لانگ شات (Extreme Long Shot) – نمای معرفی کننده (Establishing Shot)

این نما برای افتتاحیه سکانس استفاده میشه که معرف مکان و حال و هوای سکانس هست. اطلاعاتی کلی در مورد زمان و مکان و وضعیت کلی صحنه به بیننده منتقل میکنه. مثل نمای شهر از نقطه دید هواپیما، انسانی که روی تپه یا کوه هست و بسیار کوچک بنظر میرسه. علامت اختصاری این نما (E.L.S) هست.

نمای معرف (Establishing Shot) از شهر ریو

لانگ شات (Long Shot)

یکی از پرکاربرد ترین اندازه نماهای سینمایی، تصویر لانگ شات هست. معمولا شامل کل بدن یه سوژه و بخش بزرگی از محیط اطراف اونه. به بیننده حسی از موقعیت مکانی میده و همینطور سوژه رو هم مشخص کرده و علامت اختصاری اون هم (L.S) هست.

نمای لانگ شات از فیلم دزدان دریایی کارائیب  ( Pirates of the Caribbean )

فول شات (Full Shot)

نمایی که تمام قدِ انسان هست و گاهاً به اون لانگ شات هم میگن. در این نما از نوک پا تا بالای سر انسان در کادر دیده میشه. علامت اختصاری اون هم (F.S) هست.

نمای فول شات از فیلم ثور راگناروک (Thor Ragnarock)

شات آمریکایی(American Shot) یا نی شات (Knee Shot)

اندازه این نما از زیر زانو تا نوک سر هست. علامت اختصاری اون هم (A.S) هست.

نی شات از  فیلم خوب ، بد ، زشت (The Good, the Bad, and the Ugly)

نمای متوسط (Medium Shot)

اندازه این نما از کمر به بالا هست. علامت اختصاری اون هم (M.S) هست.

نمای مدیوم شات ، بتمن (Batman)

نمای متوسط نزیک یا مدیوم کلوز آپ (Medium Close Up)

اندازه این نما از سینه و سر بازیگر و قسمتی از فضای پشت (Background) هست. علامت اختصاری اون هم (M.C.U) هست.

نمای مدیوم کلوزآپ از  فیلم سریع و خشن ۸  ( Fate Of The Furious )

نمای نزدیک (Close Up)

یکی دیگه از اندازه نماهای سینمایی کلوز آپ هست. به نمایی که از سرشانه ی بازیگر تا بالای سر بازیگر رو نشون میده کلوزآپ میگن. معمولا برای بیان احساسات و احوال بازیگر استفاده میشه تا مخاطب کاملا متوجه نگرانی یا خوشحالی یا ناراحتی بازیگر بشه. علامت اختصاری اون هم (C.U) هست.

نمای کلوزآپ از لئوناردو دی کاپریو (Leonardo DiCaprio )

اکستریم کلوزآپ یا نمای بسیار نزدیک (Extreme Close Up)

نمای بسیار نزدیکی است که از اجزای صورت مثل فقط چشم یا لب ها گرفته میشه. همینطور به اون اکستریم کلوز شات (Extreme Close Shot) و تایت کلوزآپ (Tight Close Up) هم میگن. علامت اختصاری اون هم (E.C.U) هست.

نمای اکستریم کلوز آپ ، X-Men : First Class

اینسرت (Insert)

نمایی بسیار بزرگ همانند اکستریم کلوزآپ با این تفاوت که سوژه ی ما اجسام بی جان هستن و گیاهان و جانوران. مثلا نمایی اینسرت از ساعت یا پارچ و لیوان که کات میخوره به نمایی که بازیگر در حال آب خوردن هست.

نمونه های تصاویر اینسرت ( Insert )

پلان سکانس

هر نما معمولا از یک چهارم ثانیه (۶ کادر) به بالاست و اندازه نرمالش حدودا ۳۰ ثانیه ست. پلان هایی هم توی تاریخ سینما هست که خیلی طولانی بودن و حتی کل فیلم رو فقط یه نما تشکیل داده. در این نوع از فیلم هم از انواع اندازه نما های مختلف استفاده شده ولی بدون کات زدن و تدوین.  میشه گفت پلان سکانس شبیه به تئاتر هست چون جایی برای  اشتباه، تپق یا کات دادن نیست. به این نوع فیلم ها  پلان سکانس میگن.

اینم نمونه های موفق پلان سکانس توی فیلم های غیر ایرانی

فیلم حرفه:خبرنگار  (The Passenger) ساخته ی مایکل آنجلو آنتونیونی

فیلم طناب (Rope) ساخته ی آلفرد هیچکاک که ۸۰ دقیقه فیلم فقط از ۷ تا پلان تشکیل شده بود.

فیلمکشتی روسی (Russian Ark) که فقط از ۱ پلانِ ۹۶ دقیقه ای تشکیل شده

نمونه موفق پلان سکانس در فیلم های ایرانی هم ماهی و گربه ساخته شهرام مُکری هست. نام محمود کلاری هم در راس تیم تصویر برداریش می درخشه.

پیشنهاد میکنم این فیلم بسیار زیبا رو تونسته توی چندین جشنواره بین المللی کلی جایزه ببره رو حتما ببینید.

 اگه به اندازه نماهای سینمایی علاقه داشتید؛

← همین طور میتونید انواع زاویه نما و تاثیرات بصری اونها رو در این مقاله مطالعه کنید . روی این لینک کلیک کنید