تدوین غیر تداومی چیست و چه تفاوتی با تدوین تداومی دارد؟

تدوین غیر تداومی یکی از شیوه‌های تدوین فیلم می‌باشد که توسط تدوینگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیوه تدوین براساس اصل مجاورت نماها، اصل تداعی معنا و روابط فضایی، زمانی و ریتمیک نماها شکل می­‌گیرد و در آن از تشبیه، استعاره و نماد استفاده می‌­شود. در تدوین غیر تداومی حس واقع‌گرایی کمتر از تدوین تداومی است و در از نظر تاریخی در دهه‌ی 1920 میلادی توسط فیلمسازان روسی و فرانسوی طرح‌ریزی شد.

یکی از طرح‌ریزان این شیوه کلود شابرول کارگردان فرانسوی است که نظر طنزآمیزی در ارتباط با تدوین دارد و می‌گوید: “فیلمنامه نویسی شبیه به پخت و پز، فیلم‌برداری به مانند غذا خوردن و تدوین همانند ظرف شستن است”. با توجه به اهمیت تدوین و استفاده از شیوه‌های آن در ادامه این مطلب قصد داریم تدوین غیر تداومی را با جزئیات دقیق‌تری بررسی کنیم و اطلاعات جامعی در ارتباط با این شیوه در اختیار شما قرار دهیم.

معرفی تدوین غیر تداومی

از آنجایی که ویژگی‌ها و امکانات تدوین غیر تداومی مناسب وصف و تفسیر هستند، این شیوه تدوین را “تدوین توصیفی” یا “تدوین بیاندار” نیز نامگذاری کرده‌اند. در فیلم‌های داستانی و در سکانس‌های نمادین بطور معمول از تدوین توصیفی استفاده می‌شود. برای نمونه در فیلم “کسوف” ساخته مایکل آنجلو آنتونیونی شاهد این نمونه تدوین در برخی سکانس‌های فیلم هستیم. در تاریخ تدوین فیلم “مکتب مونتاژ” و “مکتب آوانگارد” نیز از شیوه غیر تداومی استفاده می‌کردند.

اولین کارکرد تدوین توصیف یا غیر تداومی نمایش پیچیدگی و تشدید رویداد در تدوین فیلم می‌باشد. تدوینگر با بکارگیری اصول این روش ذهن تماشاگر را برای درگیری و حضور در رویدادهای فیلم فعال می‌کند. در شیوه غیر تداومی قوانین مربوط به تداوم همانند قانون 180 نقض می‌شوند. به عبارتی در این روش تدوینگر همه‌ی قسمت‌های فضایی، زمانی، ریتمیک و گرافیک را نقض می‌کند و در استفاده از پرش (jump cut) یا استفاده از نماهای بی‌ربط تردید نمی‌کند. از آنجایی که در این روش تدوینگر به وابستگی نماها اعتنایی ندارد، برای هر نما هویت مستقلی در نظر می‌گیرد. از این رو در این روش انتقال نما چشمگیر است.

در ادامه معرفی تدوین غیر تداومی به بررسی دو مفهوم مهم در این روش می‌پردازیم:

نقض تداوم در تدوین غیر تداومی

در همه جنبه‌های روش غیر تداومی، نقض تداوم صورت می‌گیرد. در این شیوه تدوینگر ترتیب زمان رویدادها را دستکاری می‌کند. از این رو تدوینگر می‌تواند حرکت یا عمل یک شخصیت را در زمان دیگری برای همان شخصیت در همان مکان یا در فضایی دیگر از فیلم اما در همان زمان برش یا کات بزند. در تدوین فیلم‌هایی که داستان عامه پسندی را روایت می‌کنند، می‌توان به دفعات چنین برش‌هایی را مشاهده کرد. در تدوین توصیفی یا غیر تدوامی، “زمان” حالت اغراق آمیزی دارد و تدوینگر می‌تواند بر روی نقاط عطف روایت تاکید کنند. همانند فصل معروف پلکان اودسا در فیلم رزمناو پوتمکین.

تدوین توصیفی و انتقال معنا

در شیوه‌ی غیر تداومی انتقال معنا به سادگی انجام نمی‌شود. تدوینگر در این روش تدوین، معنا را گاه به صورت نمادین و گاهی به صورت تفسیری از رویداد فیلم به نمایش در می‌آورد. تدوینگر در تدوین غیر تداومی، روایت را مبهم نمایش می‌دهد. تدوینگرهایی که از این شیوه استفاده می‌کنند، می‌دانند هنر به سادگی، واقعیت اجتماعی را بازنمایی نمی‌کند.

تدوین ابتدا از طریق تقطیع هدفمند، واقعیت فیزیکی را تکه تکه و تحلیل می‌کند. سپس تدوینگر در تدوین توصیفی این قطعات تصویری را در نظمی جدید و با معنایی متفاوت کنارهم قرار می‌دهد. در نتیجه در این شیوه کار تدوینگر ساختار شکنی و بازسازی ادراک تماشاگر نسبت به فهمی است که از جهان اجتماعی دارد. به عبارت دیگر تدوینگر بر حالات عاطفی و روان شناختی تماشاگر تاکید می‌کند.

فنون و تکنیک‌های تدوین غیر تداومی

از نظر تاریخی این شیوه تدوین ویژگی آثار فیلم‌سازان آوانگارد اروپایی دهه ۱۹۲۰ می‌باشد. بنابراین تدوین غیر تداومی مبنایی برای معرفی و شناسایی فیلم‌سازان مدرن و آوانگارد شد. در این روش، تدوینگر بر تمایز، تفاوت و استقلال بین نماها تاکید می‌کند. روش غیر تداومی فنون و تکنیک‌های خاص خود را دارد و عمده‌ترین فنون و تکنیک‌های این روش به شرح زیر می‌باشد:

  • برش پرشی (jump cut)
  • وارد کردن نماهای ناآشنا
  • تکرار نماهایی از سکانس
  • استفاده از قاب بی‌حرکت
  • نقض برخی قوانین تدوین تداومی توسط تدوینگر نظیر قوانین خط فرضی، برهم زدن تداوم دید و ….
  • بالا بردن سرعت برش نماها
  • تمرکز بر کمیت و کثرت نماهای نزدیک
  • ایجاد پیوند بین نمای دور و نزدیک (در این تکنیک ممکن است تدوینگر از نمای میانجی استفاده کند.)

تکنیک‌های تدوین غیر تدوامی

در تدوین توصیف موضوع دو نمای متفاوت است که نماها با یکدیگر همبستگی دارند. اگرچه بین آنها فصل مشترک فضایی یا گرافیکی وجود ندارد، اما بین آنها مضامین مشترک معنایی دیده می‌شود. از این رو در این روش از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود تا بتوان نماهای متفاوت را به بهترین نحو کنار یکدیگر قرار داد. این تکنیک‌ها عبارتند از:

  • مونتاژ طولی (متریک): در این تکنیک بدون توجه به محتوای نماها و تنها با ضرب آهنگ طولی نماها، عمل جابجایی بین نماها اعمال می‌شود.
  • مونتاژ آهنگین (ریتمیک): از نظر آیزنشتاین، مونتاژ آهنگین شکل تعالی یافته مونتاژ طولی می‌باشد که در آن آهنگ برش متناسب با ضرباهنگ حرکت درون نماها و همچنین متناسب با مطالبات از پیش تعین شده‌ی مواد اولیه کار انتخاب می‌شود.
  • مونتاژ لحنی یا مایه‌ای (تنال): در این تکنیک منظور از مایه، درجات نوری، رنگی و در حالت کلی درجات روشنی و تیرگی نماها می‌باشد.
  • مونتاژ فرالحنی یا فوق مایه‌ای (اورتونال): این روش مونتاژ، پیچیده‌ترین روش از نظر آیزنشتاین می‌باشد. به عقیده‌ی او این روش از نظر ساختار و اسلوب، برآیند همه‌ی روش‌های قبلی است.
  • مونتاژ روشنفکرانه یا اندیشه‌ساز: این روش نوعی هیروگلیف سینمایی است که در عرصه بیان‌های مجازی فیلم به ویژه تشبیه و استعاره شکل می‌گیرد.

تفاوت تدوین تداومی و غیر تداومی

تدوین فعالیتی مبتنی‌بر خلاقیت می‌باشد و تدوینگر براساس امر انتخاب برای رسیدن به هدف نهایی چهار تصمیم پیش‌رو دارد. تدوینگر با استفاده از جابجایی، افزودن، حذف کردن و جایگزین کردن می‌تواند به هدف خود دست یابد. تدوینگر با تمرین و تجربه عملی خود می‌تواند، تدوین فیلم را انجام دهد، اما لازم است در این مسیر دانش، فن و هنر خود را نیز ارتقا دهد. بطور کلی در تجربه عملی تدوین فیلم، تدوینگر باید مجموعه‌ای از اصول و پیش فرض‌ها را در تصمیم‌گیری و اجرا در نظر بگیرد.

مطالعه در زمینه تاریخ و زیباشناسی تدوین یکی از اصول تدوین فیلم می‌باشد. تدوینگر باید شیوه‌های تدوین تداومی و غیر تداومی را بداند و با تفاوت آنها آشنا باشد تا بتواند با یادگیری و استفاده همزمان از آنها، تدوین بهتری انجام دهد. اکنون که با تدوین غیر تداومی آشنا شدیم، در اینجا به بررسی تفاوت تدوین تداومی و غیر تداومی می‌پردازیم.

تدوین تداومی (تدوین روایی)

در روش تداومی یا تدوین روایتی هدف اصلی، انتقال توهمی از واقعیت اما از نوع سینمایی آن می‌باشد و مهم‌ترین مسئله خلق روایتی یکدست و منطبق با دنیای واقعی است. بنابراین در این شیوه دو نمای مجاور، متجانس هستند و موضوع یکسانی دارند. اما نمای دوم به نمای اول وابسته است. با این وجود دو نمای متوالی با داشتن تجانس محتوایی و موضوعی، اختلافاتی هم با یکدیگر دارند.

در تدوین تناوبی که “آندره بازن” آن را تدوین تحلیلی نیز نامیده، تلاش می‌شود برش‌ها در حین انجام تدوین تا حد ممکن مخفی باشند. در نتیجه در این روش مجموعه قوانینی شکل گرفته است که رعایت آنها نیازمند تداومی روان و مخفی می‌باشد.

شکل قالب تدوین در اکثر برش‌های فیلم‌های سینمایی، مجموعه‌های تلویزیونی، آثار تجاری داستانی تدوین تداومی می‌باشد. همچنین در بخش زیادی از فیلم‌های مستند به خصوص مستندهای داستانی و مستندهایی که شخصی به عنوان راوی در مقابل دوربین قرار دارد، اجرای قوانین تدوین روایتی الزامی است.

تدوین غیر تداومی (توصیفی)

برخلاف تدوین تداومی، در تدوین توصیفی موضوع دو نما متفاوت است و نماها با یکدیگر همبستگی دارند. در این تدوین بین نماها فصل مشترک فضایی یا گرافیکی وجود ندارد اما مضامین مشترک معنایی (ایده‌ای یا روایتی) بین آنها دیده می‌شود. در این شیوه برخلاف تدوین تداومی، همبستگی نماها مبنای اصلی است و گرایش بیشتر توصیفی می‌باشد. از این رو آن را تدوین توصیفی یا تدوین بیانی نیز می‌خوانند.

در این روش خودِ تدوین دارای ماهیت مستقل و معنا بخش است و حاصل نماهای تدوین شده چیزی فراتر از مجموع دو نما است. به عبارت دیگر اگر تدوین را به ادبیات تشبیه کنیم و نماها را عبارات و جملات در نظر بگیریم، تدوین تداومی شبیه حوزه داستان و رمان است و تدوین غیر تداومی ساز و کاری شبیه به شعر و متون تمثیلی دارد.

در حقیقت در تدوین غیر تداومی صنایع ادبی، اوزان شعری، سبک‌های مختلف تمثیل، تشبیه و استعاره، لف و نشر و … را داریم و از سبک‌های مختلف از خراسانی و هندی گرفته تا هایکوها و اشعار سپید و… استفاده می‌کنیم. اما در تدوین تداومی انواع سیر روایت، نقاط عطف، اوج و فرود و تعلیق، گره افکنی، شخصیت‌پردازی، کنش و واکنش و هر آنچه مربوط به قصه‌گویی می‌شود را مورد استفاده قرار می‌دهیم.

جمع بندی

همانطور که در طول این مقاله صحبت کردیم تدوین فعالیتی مبنی‌بر خلاقیت می‌باشد، در نتیجه لازم است با بهره‌گیری از روش‌های مختلف تدوین از جمله تدوین تداومی و تدوین غیر تداومی به خلق بهترین خروجی بپردازیم. با توجه به اهمیت این موضوع در این مطلبی به بررسی دقیق تدوین غیر تداومی پرداخت و در انتها تفاوت آن را با تدوین تداومی بررسی کردیم. چنانچه به حوزه فیلم و تدوین علاقه‌مند هستید و قصد دارید این حرفه را برای خود برگزینید به شما شرکت در دوره تدوین فیلم استودیو میم را پیشنهاد می‌کنیم.

پاسخگوی سوالات شما هستیم

سوال شما توسط کارشناسان استودیو میم پاسخ داده خواهد شد

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “تدوین غیر تداومی چیست و چه تفاوتی با تدوین تداومی دارد؟”
درباره استودیومیم

تیم استودیومیم و تدوینگرشو با هدف گسترش دانش و هنر تدوین فیلم با پریمیر و درآمدزایی تدوینگران از سال 1392 مشغول به فعالیت شده. اکنون با برگزاری دوره های آموزش تدوین فیلم و دوره پریمیر و دوره افترافکت و سمینارهای کشوری در حوزه تدوین به فعالیت خود ادامه می دهد.

اطلاعات تماس